از اواخر دهه 80 که شبکه نمایش خانگی در ایران با پخش مجموعه‌هایی همچون “قهوه تلخ” اعلام موجودیت کرد تا به امروز، شاهد تمایل روزافزون مردم و هنرمندان به آن بوده‌ایم. واضح‌ترین مزیت شبکه نمایش خانگی این است که مخاطبین، گزینه‌های بیشتری برای تماشا دارند و محدود به کانال‌های تلویزیونی نیستند. در گذشته، افراد برای مشاهده یک سریال در شبکه نمایش خانگی، باید CD هر قسمت را از فروشگاه خریداری می‌کردند ولی اکنون دسترسی به هر محتوایی با داشتن اینترنت و خرید اشتراک از پلتفرم‌های پخش آنلاین ویدئو یا VOD (video on demand)؛ مانند Netflix و یا نمونه‌های داخلی همچون فیلیمو و نماوا فراهم است. البته این فقط یک سمت ماجراست و شما علاوه بر یک سرویس پخش آنلاین، به یک سخت‌افزار مناسب هم نیاز دارید؛ این دستگاه یا یک تلویزیون هوشمند متصل به اینترنت است و یا یک تلویزیون معمولی که به‌واسطه یک اندروید باکس، هوشمند شده است. در ادامه،‌ هرکدام را بررسی می‌کنیم:

تلویزیون هوشمند (Smart TV)، تلویزیونی است که به اینترنت دسترسی دارد؛ به‌عبارت‌دیگر، با خرید یک تلویزیون هوشمند، به سرویس‌های مختلفی (مانند شبکه‌های اجتماعی و سرویس‌های پخش فیلم و سریال) دسترسی خواهید داشت که پیش‌ازاین فقط در گوشی هوشمند، لپ‌تاپ و تبلت وجود داشتند. اتصال تلویزیون هوشمند با سایر دستگاه‌ها به‌سادگی و به‌صورت بی‌سیم انجام می‌شود؛ ‌برای مثال می‌توانید تصاویر گوشی خود را در تلویزیون هوشمندتان تماشا کنید. ‌ بعلاوه، قابلیت دستور صوتی نیز در سری جدید تلویزیون‌های هوشمند وجود دارد.

با همه این مزایا، خرید یک تلویزیون هوشمند شاید از لحاظ اقتصادی، تصمیم هوشمندانه‌ای نباشد! از طرف دیگر، شما نمی‌توانید همه اپلیکیشن‌های گوشی یا کامپیوتر خود را روی آن اجرا کنید؛ بلکه میزان دسترسی شما به شرکت سازنده تلویزیون و مدل آن بستگی دارد[i]؛ به این صورت که برخی شرکت‌ها، یک مجموعه اپلیکیشن را از قبل روی محصول نصب می‌کنند که به‌سادگی قابل تغییر نیست و برخی دیگر، امکان دانلود برخی از اپلیکیشن‌ها را از فروشگاه آنلاین خود به‌صورت رایگان یا پولی فراهم می‌کنند؛ همچنین برای دسترسی به تمامی امکانات تلویزیون خود، باید یک حساب کاربری در سایت شرکت ایجاد کنید.

اندروید باکس (Android box) یا ست آپ باکس اندروید (STB)، دستگاهی با سیستم‌عامل اندروید است که از طریق درگاه HDMI به تلویزیون معمولی متصل شده و آن را تبدیل به یک تلویزیون هوشمند (با همه امکانات آن) می‌کند؛ البته در مواردی هم از آن برای ارتقای عملکرد تلویزیون هوشمند استفاده می‌شود. اندروید باکس‌ها نسبت به تلویزیون‌های هوشمند، ارزان‌تر بوده و به‌روزرسانی آن‌ها بسیار ساده‌تر است. در اینجا بخشی از رایج‌ترین کاربردهای این دستگاه را می‌بینیم[ii]:

پخش و استریم فیلم و برنامه‌های تلویزیونی با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند Kodi، Amazon و …
امکان دانلود و اجرای انواع بازی‌های اندرویدی (قابل‌اجرا با گیم پد یا کیبورد و ماوس)
امکان دانلود و اجرای انواع نرم‌افزارها مانند Telegram، Instagram، Skype و …
وب‌گردی با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند Chrome، Firefox و …
استفاده جهت سیستم‌های IPTV (قابل‌استفاده در هتل‌ها و ساختمان‌های بزرگ)
استفاده در پروژه‌های دیجیتال

بررسی تقاضا (بازار)

جهان امروز به سرعت در حال دیجیتالی‌شدن است؛ این مسئله در کنار افزایش نفوذ اینترنت[iii] موجب رشد بازار جهانی اندرویدباکس؛ به خصوص در کشورهای در حال توسعه شده‌است. به گزارش business research insights در سال 2027 ارزش این بازار معادل 19510 میلیون دلار؛ یعنی 4.7 برابر سال 2020 خواهد بود (تصویر زیر را ببینید) [iv]. این بدان معناست که فرصت‌های بزرگی در این حوزه وجود دارد.

رشد بازار جهانی اندروید باکس از سال 2020 تا 2027؛ منبع: businessresearchinsights.com

تحقیقات نشان می‌دهند که افزایش درآمد خالص مردم، ارتباط مستقیمی با رشد بازار این محصول دارد؛ چرا که بیشتر شدن درآمد خالص در بین طبق متوسط به معنای افزایش تقاضا برای خدمات بهتر و داشتن گزینه‌های بیشتر در حوزه تفریح و رسانه است. از دیگر عوامل محبوبیت اندرویدباکس می‌توان به قابلیت‌های فنی آن؛‌ از جمله سیستم‌عامل قوی، TV input framework (TVIF)، قابلیت تشخیص صدا و ویدئوکنفرانس و همچنین، روش‌های مختلف اتصال با سایر دستگاه‌ها مانند HDMI، پورت USB، بلوتوث، وای‌فای و پورت اترنت[v] اشاره کرد. بعلاوه، تولیدکنندگان با تحلیل داده‌های حاصل از پلتفرم‌های پخش محتوای آنلاین یا OTT (Over-The-Top)، روزبه‌روز به سلیقه مشتریان خود نزدیک‌تر می‌شوند تا تجربه شخصی‌سازی‌شده آن‌ها را بهبود ببخشند.

هم‌زمان با شروع قرنطینه در سال 2020 و ایجاد محدودیت در زنجیره تأمین و توزیع محصولات الکترونیکی، فروش اندروید باکس در همه مناطق کاهش یافت اما با استقبال مردم از خرید آنلاین، بازار آن مجدداً احیا شد[vi] به طوری که به گزارش Market Watch بازار جهانی اندروید باکس تا سال 2028 به 24750 میلیون دلار خواهد رسید[vii].

یکی دیگر از محرک‌های بازار، گسترش خدمات پخش محتوای آنلاین یا OTT (مانند Netflix، Disney+، Amazon Prime و Hulu) است که نسبت به گذشته‌ بسیار متنوع‌تر و قدرتمندتر شده‌اند. همچنین در کنار اپلیکیشن‌های OTT، شاهد حضور پررنگ انواع برنامه‌ها و امکانات بازی و پخش موزیک در اندرویدباکس‌ها هستیم که به‌عنوان خدمات مکمل عمل کرده و موجب رونق بازار می‌شوند. در کنار همه این جریانات موافق، موانعی همچون بالارفتن هزینه اندروید باکس، پلتفرم‌های OTT، بازی‌های ویدئویی و غیره، می‌توانند رشد بازار جهانی محصول را دچار مشکل کنند [viii].

برخی از بازیگران کلیدی بازار جهانی اندرویدباکس عبارت از موارد زیر هستند[ix]:

ARRIS International Limited
Coship
Evolution Digital, LLC
HUMAX Electronics Co., Ltd.
Kaonmedia Co., Ltd.
NVIDIA Corporation
SAGEMCOM
Shenzhen Skyworth Digital Technology Co., Ltd.
Technicolor

بخش‌بندی بازار:

از نظر جغرافیایی، بیشترین سهم بازار اندرویدباکس برای منطقه آسیا و اقیانوسیه (بیش از 65 درصد) و پس از آن آمریکای شمالی (حدود 18 درصد) است[x].
از نظر کیفیت تصویر، بازار به سه بخش Full HD (1080p)، 4K و سایر تقسیم می‌شود که بیشترین سهم آن متعلق به 4K است (تصویر زیر را ببینید) و نرخ رشد قابل‌توجهی نیز دارد.
از نظر کاربرد، بازار به دو دسته خانگی و تجاری تقسیم می‌شود که بخش تجاری غالب‌تر است (تصویر اول) [xi]. بیشترین تعداد اندرویدباکس در بخش خانگی نیز در ایالات متحده، نروژ، اتحادیه اروپا به ویژه در سوئد و دانمارک وجود دارد (تصویر دوم) [xii].

4K ‌ رایج‌ترین کیفیت تصویر در بین اندرویدباکس‌ها است؛ منبع: business research insights

نسبت خانه‌هایی که حداقل یک اندرویدباکس در آن‌ها وجود دارد در کشورهای مختلف؛ منبع: Statista 2020

بررسی عرضه (تولید و فناوری)

از لحاظ عرضه، تولید اندرویدباکس به شدت در بین شرکت‌ها محبوب شده‎است به طوری که آن‌ها روز به روز در حال ادغام فناوری‌هایی همچون هوش مصنوعی یا کنترل صوتی در محصولات خود هستند[xiii]. یکی از دلایل محبوبیت اندرویدباکس در بین تولیدکنندگان، افزایش تعداد مشارکت با OEMها و اپراتورها در سراسر جهان است که موجب کاهش هزینه توسعه و زمان عرضه آن به بازار شده است. همچنین در اثر توسعه فناوری‌های پیشرفته‌ای همچون 4G و 5G شاهد افزایش قابل‌توجه پهنای باند در سراسر مناطق هستیم که در کنار توسعه فناوری‌های ماهواره‌ای نسل بعد، زیرساخت لازم برای ارائه سریع و قوی خدمات دیجیتال را فراهم می‌کند.

کانال‌های توزیع

بازار اندرویدباکس شامل توزیع آنلاین و حضوری است. در سال 2018 بیشترین سهم متعلق به فروش حضوری بود (تصویر زیر را ببینید). در تحقیقات مشخص شده که علت اصلی تمایل افراد به خرید حضوری، بررسی فیزیکی دستگاه قبل از تصمیم‌گیری برای خرید است؛ با این حال، بیشتر آن‌ها قبل از مراجعه به فروشگاه، اطلاعات محصول را در اینترنت جستجو می‌کنند.

بازار جهانی تقاضای اندرویدباکس بر اساس کانال توزیع در سال 2018؛ منبع: grandviewresearch.com

Grandviewresearch در سال 2018 پیش‌بینی کرد که در سال‌های آتی، تغییر ترجیح مصرف‌کننده به نفع خرید از پلتفرم‌های تجارت الکترونیک، موجب رشد قابل توجهی در فروش آنلاین خواهد شد که از جمله مزیت‌های خرید آنلاین می‌توان به وجود گزینه‌های فراوان و امکان مقایسه محصولات با یکدیگر اشاره کرد[xiv].

معرفی دستگاه اندرویدباکس فناپ‌تک

یکی از شرکت‌های پیشرو در تولید اندرویدباکس در ایران، شرکت فناپ‌تک است که از سال 94 در زمینه ارائه محصولات و راه‌کارهای نوآورانه مبتنی بر سخت‌افزارهای دیجیتال، فعالیت دارد. دستگاه اندرویدباکس این شرکت با نام یوگاباکس، مجهز به اندروید 9.0 و دارای‌ خروجی‌های HDMI، اپتیکال و AV است و قابلیت اتصال به سایر دستگاه‌ها از طریق بلوتوث را دارد. این دستگاه علاوه بر پورت USB 2 مجهز به پورت USB 3 است و می‌تواند انواع رسانه‌ها را روی صفحه تلویزیون شما با کیفیت 4K (Full HD) نمایش دهد. از دیگر قابلیت‌های این دستگاه می‌توان به دستگاه کنترل از راه دور Air Mouse و رم 4 گیگابایتی و حافظه 32 گیگابایتی آن اشاره کرد.

با توجه به مزیت‌های تولید داخلی این محصول از جمله انباشت دانش فنی و انسانی،‌ استفاده از متخصصین داخلی و سازگاری با سلیقه مشتریان بومی، به نظر می‌رسد که بازار این محصول می‌تواند به خوبی حمایت شود. در همین راستا شرکت فناپ‌تک آمادگی خود را برای همکاری با سایر استارتاپ ها و تیم های نوآور برای نوآوری در محصولات فعلی را اعلام کرده و از هر نوع همکاری و اقدامی که موجب هم‌افزایی در این حوزه شود استقبال می‌نماید.